Jesienią 1939 roku ponad 200 tysięcy żołnierzy polskich dostało się do radzieckiej niewoli. Część z nich trafiła do obozów pracy, rozsianych po całym obszarze imperium radzieckiego. Oficerów, podoficerów, policjantów, żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza oraz grupę cywili zgromadzono w kilku specjalnych obozach jenieckich w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie. Na mocy decyzji najwyższych władz ZSRR w kwietniu 1940 roku 14,5 tysiąca polskich jeńców zostało zamordowanych w lesie pod Katyniem, w Piatichatkach i w Miednoje. Wszyscy zginęli od strzału z pistoletu w głowę. Rozstrzelano też ponad 7 tysięcy polskich więźniów w innych miejscach ZSRR. Stalin dążył do zniszczenia polskiej inteligencji i dlatego kazał wymordować tych przedstawicieli elit, którzy wpadli w jego ręce. W kwietniu 1943 roku niemieckie radio poinformowało o odnalezieniu masowych grobów polskich oficerów w Katyniu. Polski rząd emigracyjny w Londynie zażądał wysłania do Katynia delegacji Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, który stwierdził, że zbrodni dokonano wiosną 1940 roku. Nie mogli jej więc popełnić Niemcy, którzy weszli na tamte tereny dopiero latem 1941 roku. Stalin wykorzystał okoliczność, że o zbadanie zbrodni katyńskiej wystąpili do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża również Niemcy, oskarżył ich o ten mord, a Polaków o współpracę z hitlerowcami i zerwał dyplomatyczne stosunki radziecko  – polskie. Dopiero 13 kwietnia 1990 roku podczas wizyty prezydenta III RP Wojciecha Jaruzelskiego w Moskwie, Michaił Gorbaczow przekazał pochodzące z radzieckich archiwów dokumenty dotyczące zbrodni katyńskiej, po raz pierwszy oficjalnie przyznając, że zbrodni dokonało NKWD i  określając ją jako „jedną z ciężkich zbrodni stalinizmu”. Uchwałą z 14 listopada 2007 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił przez aklamację dzień 13 kwietnia Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.

Michał Olejnik