W połowie kwietnia 1945 roku wojska radzieckie wspierane przez oddziały polskie rozpoczęły tzw. operację berlińską, czyli szturm na stolicę III Rzeszy. Radziecka ofensywa była nastawiona na unicestwienie obrońców. Dochodziło do wielu brutalnych aktów przemocy wobec ludności cywilnej. Rosjanie w ten sposób odpowiadali na okrucieństwo wojsk niemieckich podczas walk na terytorium ZSRR. Pierścień wokół Berlina został zamknięty 25 kwietnia, a 30 kwietnia radzieccy żołnierze po raz pierwszy zawiesili sztandar na budynku Reichstagu. Sztandar został jednak zdjęty przez Niemców, którzy cały czas walczyli wewnątrz budynku. Nie wykonano również żadnego zdjęcia sztandaru, ponieważ całą operację przeprowadzono w nocy. Tego samego dnia przywódca III Rzeszy Adolf Hitler w swoim bunkrze w podziemiach gmachu Starej Kancelarii Rzeszy popełnił samobójstwo. Dopiero 2 maja po oczyszczeniu budynku grupa żołnierzy zainscenizowała moment zatknięcia sztandaru na dachu budynku.

Po śmierci Hitlera władzę w Niemczech przejął Karl Dönitz. Niemcy chcieli podpisać akt kapitulacji jedynie z aliantami zachodnimi, aby móc ewakuować swoje wojska na zachód i poddać się bardziej przewidywalnym Amerykanom i Brytyjczykom. Niemiecka propozycja została jednak odrzucona przez generała Eisenhowera, który zgodnie z postanowieniami konferencji w Casablance zażądał od Niemców bezwarunkowej kapitulacji. Generał Jodl po rozmowie z Dönitzem otrzymał pełnomocnictwo do podpisania takiego aktu. Dnia 7 maja 1945 roku o godzinie 2:41, w Reims w zachodniej Francji, w kwaterze głównej Alianckich Sił Ekspedycyjnych w Europie, dowodzonych przez generała Dwighta D. Eisenhowera został podpisany akt bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy. W imieniu aliantów akt podpisał generał Walter Bedell Smith oraz generał Iwan Susłoparow. W imieniu III Rzeszy akt podpisali generał Alfred Jodl, generał Wilhelm Oxenius i admirał Hans-Georg von Friedeburg. Akt miał wejść w życie 8 maja o godzinie 23:01. Ze względu na naciski ze strony Józefa Stalina, 8 maja w nocy (9 maja około godziny 0:16 czasu moskiewskiego) w kwaterze generała Żukowa w Karlshorst w Berlinie podpisano drugi akt kapitulacji III Rzeszy. Pod tym dokumentem podpisali się w imieniu aliantów generał Carl Spaatz, marszałek Arthur Tedder, marszałek Gieorgij Żukow i francuski generał Jean de Lattre de Tassigny. W imieniu III Rzeszy pod dokumentem podpisali się feldmarszałek Wilhelm Keitel, admirał Hans-Georg von Friedeburg i Hans-Jürgen Stumpff.

Ze względu na dwie rozbieżne daty, przez wiele lat rocznica kapitulacji III Rzeszy na zachodzie i w państwach bloku wschodniego była obchodzona w oddzielne dni. Obecnie przyjmuje się jednak datę 8 maja jako oficjalne zakończenie II wojny światowej w Europie. Ostatecznie II wojna światowa zakończyła się jednak dopiero 2 września 1945 roku, kiedy podpisany został akt kapitulacji Japonii.

Michał Olejnik